وبلاگ
شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) چیست؟
فروردین
فهرست محتوا
همه ما به دلیل نوسانات شدید قیمت به ویژه در برخی از کالاهای موجود در بازار با تورم و تاثیرات آن آشنایی داریم. شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) مخفف “Consumer Price Index” در واقع معیاری کاربردی و مهم به منظور سنجش تورم در اقتصاد است. این شاخص نشان‌دهنده تغییرات قیمت در بازار و روند تورم در کشورهای مختلف است.
و اما سوال اصلی؛ چه عواملی بر روی کاهش یا افزایش این شاخص و نرخ تورم تاثیرگذار هستند؟ آیا این شاخص بر روی بازار فارکس، ارزهای دیجیتال و سایر بازارهای مالی تاثیرگذار است؟ آیا امکان پیش‌بینی روند بازار با استفاده از آن وجود دارد؟!
در ادامه توضیحاتی را به منظور پاسخ به این سوالات و همچنین نکات مربوط به آن‌ها ارائه می‌دهیم.
شاخص قیمت مصرف کننده چیست؟
شاخص قیمت مصرف کننده یا همان CPI در واقع شامل جزئیات و آمار تورم در بازار است که اغلب به صورت ماهانه به روز می‌شود. به زبانی ساده، CPI به میانگین وزنی یک سبد کالا اطلاق می‌شود. این سبد برای بررسی الگوهای هزینه برای کالاهای مصرفی کاربردی و مفید است.
بدون شک شاخص قیمت مصرف کننده از مفیدترین و محبوب‌ترین شاخص‌های اقتصادی در بررسی میزان تورم و تورم‌زدایی به شمار می‌رود. نظرسنجی های مختلف، شاخص‌های وزنی و نمونه‌های قیمت از جمله روش‌های کاربردی برای تهیه گزارش CPI است. به عنوان مثال: در سال 2021 عدد شاخص CPI آمریکا از 265 به بیش از 300 رسید که نشان‌دهنده نرخ رشد 0.5 درصدی ماهانه بود.
این نرخ رشد تصاعدی در مقایسه با سال‌های قبل از 2021 نشان دهنده شدت افزایش میانگین قیمت سبد کالا کالاهای اساسی در چندین سال اخیر است. دقت داشته باشید که شاخص قیمت مصرف کننده و روش‌های اندازه‌گیری و محاسبه آن با شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) کاملا متفاوت است. PPI نیز شامل تغییرات قیمت دریافت‌شده توسط تولیدکنندگان آمریکایی برای کالاها و سرویس‌ها می‌شود.
عدد CPI اغلب در تجزیه و تحلیل هزینه زندگی و همچنین قدرت خرید مصرف‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. بالا بودن عدد CPI به نوعی نشان‌دهنده کاهش استاندارد زندگی است. افراد با استفاده از CPI به راحتی می‌توانند روندهای گذشته بازار را تجزیه و تحلیل کرده و در مورد روند آینده پیش‌بینی‌هایی داشته باشند.
نکته: در بسیاری از مواقع افراد برای آمادگی در برابر افزایش تورم و توسعه استراتژی سرمایه‌گذاری از CPI بهره می‌گیرند.
نحوه محاسبه شاخص قیمت مصرف کننده
محاسبه شاخص قیمت مصرف کننده و بررسی سالانه آن با استفاده از فرمول خاصی امکان‌پذیر است. برای محاسبه CPI در سال ابتدا باید یک سال پایه را باید به منظور مقایسه در نظر بگیریم. در مرحله بعدی باید هزینه سبد بازار در یک سال را بر هزینه سبد بازار در سال “مبنا” تقسیم کرده و نتیجه آن را در 100 ضرب کنید.
نکته: دقت داشته باشید که سال مبنا اغلب توسط اداره کار تعیین می‌شود.
یکی از پرتکرارترین سوالات در این زمینه، ارتباط تورم با محاسبه CPI است. در صورت تمایل به محاسبه تورم، اختلاف شاخص قیمت مصرف کننده امسال را با سال گذشته محاسبه و سپس CPI امسال را از CPI سال قبل کم کرده و بر CPI پایه تقسیم کنید.
CPI(x+1) – CPI(x) / CPI(x) = نرخ تورم
تاثیر شاخص قیمت مصرف کننده CPI بر قیمت ارزها
گاهی ارزهای دیجیتال نیز با افزایش قیمت رو به رو می‌شوند. یعنی این افزایش قیمت تنها منحصر به فلزات ارزشمند نیست. گاهی این شاخص بر روی طرز تفکر افراد تاثیر مستقیم می‌گذارد. به این صورت که افراد برای حفظ ارزش پول خود اقدام به خرید انواع مختلفی از ارزهای دیجیتال می‌کنند. اغلب افراد اقدام به خرید ارزهایی می‌کنند که احتمال رشد آن‌ها نسبت به سقوط و کاهش ارزش آن‌ها بیشتر است.
البته توجه داشته باشید که تصمیم‌های آنی و احساسی در بسیاری از مواقع سبب ضرر و زیان می‌شود؛ چرا که این افراد تحت تاثیر احساسات خود قرار گرفته و پیش‌بینی و تحلیل‌های نادرستی انجام می‌دهند. در حالت کلی رابطه میان CPI با دنیای ارزهای دیجیتال کمی پیچیده و گیج‌کننده است. این شاخص می‌تواند به صورت غیرمستقیم بر روی بازار کریپتو تاثیر بگذارد.
با توجه به این که CPI میزان تورم را اندازه‌گیری می‌کند و تورم می‌تواند احساسات سرمایهگذاران و سپس روند بازار را تحریک کرده و تحت تاثیر خود قرار دهد. در ادامه به روش‌هایی که شاخص قیمت مصرف کننده می‌تواند بر بازار ارز دیجیتال اثر بگذارد، می‌پردازیم.
ریسک پذیری و ریسک گریزی
به طور کلی، ارزهای دیجیتال به عنوان یک سرمایه‌گذاری بسیار پرریسک شناخته می‌شود. تورم بالا در بسیاری از مواقع سرمایهگذاران را ریسک گریزتر می‌کند. به همین دلیل آن‌ها تمایل به سرمایه‌گذاری بر روی دارایی‌های امن تر دارند و در طی زمان تقاضا برای ارزهای دیجیتال کاهش می‌یابد.
حال اگر تورم کاهش یابد، سرمایهگذاران ریسک‌پذیری بیشتری پیدا کرده و تقاضا برای سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال افزایش می‌یابد.
ذخیره ارزش و تورم!
جالب است بدانید که ارزهای دیجیتالی همچون بیت کوین در بین تعداد زیادی از سرمایهگذاران حکم یک پوشش ریسک در برابر تورم را دارد. زمانی که تورم بالا باشد، تقاضا و محبوبیت ارزهای دیجیتال افزایش یافته و به طبع ارزش آن‌ها نیز به همان نسبت بیشتر می‌شوند. دلیل این مسئله: کاهش ارزش دارایی‌های سنتی مانند: ارواق قرضه و فیات بر اثر تورم و جستجوی سرمایهگذاران برای یافتن جایگزین‌های بهتر است.
ارتباط با سایر دارایی ها
گاهی بازار ارز دیجیتال با بازارهای مالی دیگر مثل بورس همبستگی پیدا می‌کند. به طوری که آن را به صورت غیرمستقیم تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. در صورتی که داده‌های CPI نیز بر روی این دارایی‌ها تاثیر بگذارد، بازار ارز دیجیتال هم می‌تواند شرایطی مشابه را تجربه کند.
سیاست های مختلف بانک مرکزی
بانک‌های مرکزی اغلب سیاست‌های پولی را به منظور مقابله با تورم اجرا می‌کنند. این سیاست‌ها شامل: تغییر نرخ بهره، کاهش سود وام‌ها و مواردی از این قبیل می‌شوند. گاهی این سیاست‌های بر روی بازارهای مالی مانند باراز ارز دیجیتال تاثیر چشمگیری می‌گذارد.
به عنوان مثال: در صورتی که یک بانک مرکزی سیاست افزایش نرخ بهره را برای مقابله با تورم در پیش بگیرد، قدرت ارز ملی آن کشور می‌تواند تا حد زیادی افزایش یابد و محبوبیت ارزهای دیجیتال کاهش پیدا کند. از سوی دیگر، سیاست‌های انبساطی و کاهش نرخ بهره اغلب موجب تضعیف ارز ملی و افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال می‌شود.
تاثیر شاخص قیمت مصرف کننده CPI در بازار فارکس
با توجه به مبادله رایج‌ترین جفت ارزهای فارکس می‌توانید متوجه محبوبیت مبادله ارزهای دلار آمریکا، یورو، پوند بریتانیا و ین ژاپن در سطح جهان شوید. این ارزها به نوعی بیشترین مبادلات جهان را به خود اختصاص داده‌اند؛ ولی بیشترین درصد مبادلات فارکس متعلق به جفت ارز یورو دلار (EURUSD) است.
شاخص CPI به دلیل تاثیر خود بر روی ارز پول یک کشور و اقتصاد آن کشور در فارکس اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل اداره آمار کار آمریکا به صورت ماهانه و سالانه شاخص CPI را منتشر می‌کند و مستقیما ارزش دلار آمریکا را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. همین مسئله سبب تبدیل شدن دلار آمریکا به یکی از ارزشمندترین پول‌های جهان شده است.
البته این شاخص به نوعی نشان‌دهنده تاثیرات بنیادی وضعیت قیمت‌ها و نرخ تورم بر روی ارزش دلار است. از سوی دیگر بعد از انتشار این شاخص، فعالان و معامله‌گران بازار واکنش خود را به این مسئله نشان می‌دهند. به عنوان مثال: در صورت کاهش تورم در اروپا و افزایش تورم در کشور آمریکا، ارزش دلار تحت تاثیر تورم آمریکا کاهش و ارز یورو افزایش پیدا می‌کند.
نکته: شاخص CPI تنها یکی از فاکتورهای موثر بر ارزش پول است و گاهی تحت تاثیر عواملی دیگر می‌تواند خفیف‌تر یا شدیدتر شود.
چه اقلامی بر شاخص قیمت مصرف کننده تاثیر می گذارند؟
توجه داشته باشید که عوامل و فاکتورهای مختلفی بر روی قیمت مصرف کننده تاثیرگذار است. در این بین سه مورد از آن‌ها بیشترین میزان تاثیرگذاری بر CPI را دارد که در ادامه هر یک را به صورت مختصر مورد بررسی قرار می‌دهیم.
کاهش یا افزایش عرضه
کاهش یا افزایش عرضه شاخص CPI به صورت مستقیم تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. به این صورت که با افزایش عرضه، نرخ تورم و شاخص قیمت مصرف کننده کاهش می‌یابد. از طرفی افزایش صادرات، کاهش زیرساخت‌های اقتصادی، تمرکز ثروت، کاهش درآمدهای دولت، بهره‌وری پایین، عدم نیروی کار متخصص، کاهش واردات و … سبب کاهش عرضه و در نتیجه آن افزایش نرخ تورم می‌شود.
میزان انتظارات تورمی
یکی از مهم‌ترین علل موثر بر شاخص قیمت مصرف کننده و تورم، میزان انتظارات تورمی است. یعنی اگر در یک کشور، میلیون‌ها نفر به صورت همزمان پیش‌بینی و انتظار افزایش نرخ تورم در آینده نزدیک را داشته باشند، اقدامات با این انتظارات هماهنگ شده و نرخ تورم به صورت چشمگیری افزایش می‌یابد.
به همین دلیل لنگرگذاری در انتظارت تورمی از اهمیت زیادی برخوردار است. در نتیجه این شاخص با تغییرات شدیدی رو به رو نخواهد شد. جالب است بدانید که لنگرزدایی در انتظارات تورم اغلب به دلیل عدم کفایت بانک مرکزی از نظر اقتدار و استقلال لازم صورت می‌گیرد.
میزان تقاضا در جامعه یک کشور
میزان تقاضا (افزایش یا کاهش آن) می‌تواند بر روی نرخ تورم تاثیر بسزایی داشته باشد. به این صورت که کاهش تقاضا اغلب سبب کاهش نرخ تورم و افزایش تقاضا سبب افزایش نرخ تورم می‌شود.
اجرای سیاسیت‌های بازتوزیعی دولت، افزایش دستمزدها به دلیل کاهش نیروی کار، افزایش نقدینگی و پایه پولی در اقتصاد، کسری بودجه دولت، نرخ بهره واقعی منفی (سبب افزایش انگیزه در دریافت وام) و … از جمله مهم‌ترین دلایل افزایش تقاضا به شمار می‌روند.
- سوشال تریدینگ چیست؟ معرفی بهترین پلتفرم سوشال ترید - 4 اردیبهشت, 1403
- شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) چیست؟ - 26 فروردین, 1403
- فورک چیست؟ تفاوت هارد فورک و سافت - 25 فروردین, 1403
